آشنایی با رشته علوم و صنایع غذایی

معرفی رشته علوم و صنایع غذایی

رشته علوم و صنایع غذایی به مجموعه دانشی گفته می شود که به پشتوانه آن مواد اولیه و خام غذایی اعم از گیاهی و حیوانی تولید ،بهره برداری و فرآوری شده و در اختیار مصرف کننده قرار می دهد. در این میان عواملی مانند عمر محدود مواد غذایی وجود دارد که اجرای اصول نگه داری و ماندگار سازی این مواد را توسط متخصصان می طلبد. نوع بسته بندی، میزان مواد نگه دارنده مجاز برای محصولات، کیفیت مواد و الگوی درست تولید و عدم استفاده از مواد مضر مانند مواد تراریخته و… از اهمیت های حضور یک مهندس صنایع غذایی در انواع کارخانه جات و مراکز تولید و آماده سازی مواد غذایی محسوب می شود.

به عبارت دیگر؛ علوم و صنایع غذایی مربوط به فرایندهایی است که طی آن مواد خام غذایی گیاهی و حیوانی، تولید، برداشت و فرآوری شده و برای مصرف آماده می‌شوند.

مهم ترین مهارت دانشجویان علوم و صنایع غذایی

در رشته علوم وصنایع غذایی، دانشجویان، تکنولوژی صنایع غذایی مختلف را فرا گرفته و همچنین درباره نگهداری مواد غذایی و بسته بندی و کنترل کیفی مواد غذایی آموزش می بینند و به این ترتیب دانشجو می آموزد که چگونه طی فرایند هایی، عمر مواد غذایی را ضمن حفظ کیفیت و ارزش غذایی آن، طولانی تر کند.

کارشناسی ارشد علوم و صنایع غذایی

رشته کارشناسی ارشد علوم و صنایع غذایی یکی از رشته های ارشد علوم پایه پزشکی، گروه کشاورزی و منابع طبیعی است که در آن دانشجویان با آخرین دستاوردهای علمی و کاربردی در کنترل کیفیت و ایمنی غذا آشنا می شوند و می توانند در آینده در تولید محصولات غذایی سالم با کیفیت بهتر و با حداقل ضایعات، نقش اساسی ایفا کنند. داوطلبانی که در زمان ثبت نام کنکور کارشناسی ارشد این رشته را به عنوان مجموعه امتحانی خود انتخاب می کنند ، می توانند در یکی از رشته گرایش های آن در مقطع کارشناسی ارشد به تحصیل بپردازند.

گرایش های کارشناسی ارشد رشته علوم و صنایع غذایی

رشته کارشناسی ارشد علوم و صنایع غذایی دارای 4 گرایش مهندسی صنایع غذایی، زیست فناوری مواد غذایی، شیمی مواد غذایی و فناوری مواد غذایی می باشد.

در زیر توضیح مختصری در مورد این گرایش ها داده می شود:

گرایش صنایع غذایی:

این گرایش از بین گرایش های صنایع غذایی بیشترین طرفدار را دارد و به عنوان گرایش کلی و جامع شناخته می شود.مهندسین این گرایش به عنوان مهندسین صنعت غذا شناخته می شوند و در زمینه های مدلسازی؛ بهینه سازی فرایندهای غذایی و تجهیزات صنایع غذایی اطلاعات جامعی کسب میکنند.

گرایش زیست فناوری مواد غذایی:

زیست فناوری مواد غذایی به معنای استفاده از سلول های زنده در مواد غذایی به منظور تولید مواد غذایی است. در این گرایش از تخمیرها در جهت ایجاد  بو؛ مزه و تغییر در بافت مواد غذایی خام با قابلیت نگهداری بیشتر استفاده میشود. گرایش زیست فناوری مواد غذایی از بین گرایش های صنایع غذایی گرایش جدیدی محسوب می شود.

گرایش شیمی مواد غذایی:

در هر صنعتی آزمایشگاه نقش بسیار مهمی دارد. در صنایع غذایی نیز؛ شییم مواد غذایی و آزمایشگاه واحد تولیدی غذایی نقش بسیار مهمی دارد. تحقیقات بنیادی و توسعه ای صنعت غذایی به علم شیمی وابسته است. گرایش شیمی مواد غذایی در بخش تولید و بسته بندی مواد غذایی نقش دارد.

گرایش های ارشد صنایع غذایی وزارت بهداشت

بهداشت و ایمنی مواد غذایی

علوم و صنایع غذایی گرایش کنترل کیفی و بهداشتی

میکروب شناسی مواد غذایی

 شغل های مربوطه فارغ التحصیلان رشته صنایع غذایی

فارغ التحصیلان رشته صنایع غذایی می توانند در سمت های زیر در هر کدام از مجموعه های مرتبط با تولید و فرآوری مواد غذایی حضور تخصصی داشته باشند:

1. کنترل کیفی محصولات غذایی و دارویی
2. طراحی و اجرای فرآیند تولید موادغذایی و دارویی
3. طراحی، اجرا و پشتیبانی از سیستم های تصفیه ی ضایعات سازگار با محیط زیست
4. بازاریابی و پشتیبانی فنی تخصصی از کارخانه های تولید موادغذایی

مراکزی به شرح زیر می توانند محل استخدام کارشناسان ارشد صنایع غذایی باشند:

1. شرکت سهامی شیر ایران
2. شرکت خدمات مهندسی جهاد سازندگی
3. شرکت سهامی شیلات ایران
4. وزارت بازرگانی
5. مرکزتوسعه صادرات ایران
6. سازمان گسترش خدمات بازرگانی
7. سازمان غله کشور
8. سازمان بازرسی و نظارت بر توزیع کالا
9. وزارت کشاورزی
10. مؤسسه مهندسی و زراعی
11. سازمان چای کشور
12. شرکت سهامی کشت و صنعت شهید بهشتی و شهید رجایی
13. انستیتو پاستور ایران
14. سازمان بهزیستی کشور
15. سازمان تأمین اجتماعی
16. انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور
17. وزارت جهادسازندگی
18. سازمان امور عشایر ایران
19. شرکت خدمات حمایتی کشاورزی

دروس آزمون کارشناسی ارشد علوم صنایع غذایی

فارغ التحصيلان رشته مهندسي كشاورزي (علوم و صنايع غذايي) براي تحصيل در مقطع كارشناسي ارشد مي‌بايست بر دروس زير تسلط كامل داشته باشند:

1ـ زبان عمومي و تخصصي

2ـ رياضيات

3ـ شيمي مواد غذايي

4ـ ميكروبيولوژي موادغذايي

5ـ تكنولوژي مواد غذايي (تکنولوژی لبنیات، قند، روغن، غلات، کنسرو، اصول نگهداری)

6ـ اصول طراحي كارخانجات و مهندسي صنايع غذايي

رشته های دکترای صنایع غذایی

• علوم و صنایع غذایی گرایش تکنولوژی مواد غذایی
• علوم و صنایع غذایی گرایش میکروبیولوژی مواد غذایی
• علوم و صنایع غذایی گرایش شیمی مواد غذایی
• علوم و صنایع غذایی گرایش مهندسی مواد و طراحی صنایع غذایی

بازار کار و آینده شغلی

در حال حاضر حدود 5 هزار کارگاه و کارخانه بیش از 85% نیاز مواد غذایی کشور را در داخل تولید می کنند. این واحدهای تولیدی پیش از آغاز فعالیت خود، موظف بودند چهار پروانه تأسیس، بهره برداری، مسؤول فنی و ساخت را از وزارت بهداشت دریافت کنند. در این میان برای دریافت پروانه مسؤول فنی باید فرد تحصیل کرده ای به عنوان مسؤول فنی معرفی گردد تا پس از تأیید صلاحیت او در یک کمیته قانونی در اداره کل نظارت بر مواد غذایی، پروانه مورد نیاز صادر شود.
بر اساس قانون، مسؤول فنی موظف است بر تمام مراحل تولید، از تهیه مواد اولیه تا بسته بندی و توزیع یک کالا نظارت داشته باشد. همچنین تمام واردات باید با نظر مسؤول فنی و تأیید اداره کل نظارت انجام شود. از همین رو فارغ التحصیلان علوم و صنایع غذایی بهترین افراد برای پذیرش چنین مسؤولیتی هستند.

محیط های کاری فارغ التحصیلان رشته علوم و صنایع غذایی

از سوی دیگر کشور ما با رشد جمعیت فزاینده ای روبرو است. جمعیتی که هر یک از افراد آن روزانه به 3000 کالری و 95 گرم مواد پروتئینی نیاز دارد. البته ایران به دلیل اقلیم چهار فصل و خاک مناسب می تواند به یاری کارشناسان صنایع غذایی این نیاز را برآورده سازد و حتی به عنوان یک کشور استراتژیک صادر کننده مواد غذایی در جهان مطرح شود. همچنان که در حال حاضر نیز سالانه میلیون ها دلار، اقلام مختلف صنایع غذایی به خارج صادر می شود.
در کشوری که باید نیاز به مواد غذایی رابرای بیش از 80 میلیون جمعیت تأمین کرد، صنایع غذایی هیچ وقت در انزوا قرار نخواهد گرفت، به همین دلیل فارغ التحصیل این رشته اگر آمادگی کار در کارخانه یا کارگاه را داشته باشد، فرصت شغلی مناسبی به دست خواهد آورد. در ضمن فارغ التحصیل علوم و صنایع غذایی می تواند با استفاده از سرمایه شخصی و یا شرکت با فردی که سرمایه مورد نیاز را دارد، واحد تولید خصوصی ایجاد کند. کاری که تعدادی از فارغ التحصیلان این رشته انجام داده و موفق نیز بوده اند.

به طور کلی مشاغل زیر به طور مستقیم به رشته کارشناسی ارشد علوم و صنایع غذایی ارتباط دارد و دانش آموختگان در صورت فعالیت در این مشاغل بیشترین ارتباط را بین رشته تحصیلی و شغل خود برقرار خواهند کرد: 

متخصص صنایع غذایی؛ مدیر تولید(درصنایع غذایی و دارویی)؛ پژوهشگر؛ استاد دانشگاه؛ کارشناس کنترل کیفیت؛ مهندس کشاورزی